Maatwerkadvies erven en landschap stimuleert biodiversiteit

Het landschap rondom Norg is een goed bewaard gebleven esdorpenlandschap, waar natuur en agrarisch gebruik nauw met elkaar zijn verweven. In het Norger Esdorpenlandschap liggen veel akkerbouwbedrijven en gemengde akkerbouw-melkveebedrijven. “Veel boeren werken al van oudsher met de natuur en ze willen dat graag nog beter doen”, merkt Marry Brink, een trekker van het project Norger Esdorpenlandschap. Er is zeker interesse voor deelname aan dit project. “Alhoewel er ook wat aarzeling is onder boeren”, constateert Brink. “Het grillige overheidsbeleid en onduidelijkheid over het GLB '23-’27 (Gemeenschappelijk Landbouwbeleid) helpen niet mee om boeren te motiveren aan de slag te gaan met de doelen.” Toch werken agrariërs, grondeigenaren en gebiedspartners samen aan inrichtings- en herstelmaatregelen om de landschapskwaliteit te versterken. “Boeren en burgers in dit gebied nemen maatregelen om de biodiversiteit te vergroten. Dat draagt bij aan een gevarieerd landschap, CO2-vastlegging en een grotere soortenrijkdom, zowel van planten als dieren”, vertelt Brink.

Maatwerkadvies erven en landschap

Vanaf juli 2022 bezoeken medewerkers van Landschapsbeheer Drenthe boeren en particulieren in het buitengebied voor het zogenoemde ‘maatwerkadvies erven en landschap’.  “Op elke locatie wordt geïnventariseerd hoe de singels en bomen erbij staan en wat vanuit de historie de gewenste landschappelijke situatie is”, vertelt Brink. “In een werkplan is vastgelegd waar grondeigenaren achterstallig onderhoud kunnen uitvoeren en welke bomen en struwelen er het beste passen.” Het aanplanten gebeurt in het komende winterseizoen, wat de grootste kans op succes geeft. De deelnemers krijgen ook adviezen hoe zij de biodiversiteit op hun erven kunnen vergroten. Bijvoorbeeld met het plaatsen van een bijenhotel of nestkasten en het zaaien van bloemenrijke mengsels of kruidenrijk gras. Met het projectonderdeel ‘Herstel boerenerven Langelo’ krijgt de omgeving van Langelo hierin speciale aandacht. Dit geeft invulling aan de wens van Boermarke en Dorpsbelangen om de kwaliteit van boerenerven te versterken. “Er zijn acht deelnemers actief met herstel van boerenerven in Langelo. We inventariseren nog bij meer geïnteresseerden wat we daar kunnen verbeteren.”

Kruiden- en bloemrijke akkerranden

Enkele boeren in het deelgebied rondom Norg doen mee aan agrarisch natuurbeheer, omdat er enkele aangewezen ANLb-gebieden liggen. In de Eenerstukken ligt de focus op biotoopverbetering voor boerenlandvogels. Boeren en Natuurmonumenten zoeken samen naar het gewenste mozaïekbeheer om het leefgebied van vogels te verbeteren. “Daartoe hebben vijf akkerbouwers akkerranden aangelegd, onder andere bij Langelo. Dat zorgt voor meer broedgelegenheid voor akkervogels.” Dit voorjaar zijn de akkerranden ingezaaid voor minimaal drie jaar. De boeren hebben met de boswachter van Natuurmonumenten overlegd waar ze de kruiden- en bloemrijke mengsels het beste konden inzaaien.

Robert Jan Meursing heeft samen met zijn broer Stephan en oom Roel Feringa een gemengd akker- en melkveebedrijf in Een. “Wij hebben in het voorjaar van 2022 al een akkerrand ingezaaid, maar door droogte in dat jaar zag dat er niet goed uit. Eind mei dit jaar staat de rand er prachtig bij”, zegt Meursing. Hij heeft ook een stuk laaggelegen, natter grasland met een verlate maaidatum. Meursing heeft een contract afgesloten om later te maaien op gronden in de Eenerstukken en in het gebied met akkerranden. “We zijn boer om boer te zijn”, zegt Meursing. “Maar waar het mogelijk is, dragen we graag bij aan verbetering van de flora en fauna in ons gebied. Dat vergroot de biodiversiteit en vogels krijgen meer kans om te broeden.” Er volgt nog een gesprek met betrokken agrariërs en de boswachter over resultaten van ingezaaide akkerranden dit jaar en van percelen met een verlate maaidatum. En hoe het onderhoud van akkerranden het beste uitgevoerd kan worden om zo gunstig mogelijke omstandigheden voor vogels te creëren en hoe deze effecten nog beter te monitoren zijn.

“We zijn boer om boer te zijn. Maar waar het mogelijk is, dragen we graag bij aan verbetering van de flora en fauna in ons gebied.”

Mengteelt mais-stokbonen mislukt

In de gebieden Norger Esdorpenlandschap en Broekstreek Oude Diep is ook geëxperimenteerd met een mengteelt van mais en stokbonen om de gewasdiversiteit te verhogen. Er waren in totaal vijf telers, waarvan één in Norg. “Aanvankelijk stond het menggewas er goed bij, maar onder andere door de droogte in 2022, was het geen onverdeeld succes. Alle boeren hebben het apart ingekuild, waarbij het eiwitgehalte ook tegenviel. We gaan dit niet nog een keer doen. Want qua voeropbrengst en -kwaliteit is het geen verbetering ten opzichte van mais en bonen apart telen”, concludeert Bink. “Het telen van veldbonen is een optie. Daarmee teel je meer eiwit van eigen land. En omdat het gewas een vlinderbloemige is, binden veldbonen stikstof bindt uit de lucht. Dan heb je minder kunstmest nodig en verbeter je de stikstofefficiëntie.”

Elkaar inspireren

In een succesvol gebiedsproces is het volgens Brink belangrijk om elkaar te inspireren. “Ik merk dat boeren graag naar kennisbijeenkomsten gaan. Zeker als het in de buurt is en ze met andere boeren kunnen praten over doelen die ze hebben. Dat werkt, want daarmee is er wisselwerking en inspireren ze elkaar.” Boeren krijgen een vergoeding voor gederfde inkomsten als ze aan natuurbeheer doen. Het project financiert zaaizaad, bomen en planten. Er komt nog een inventarisatie/onderzoek naar erfvogels. “We gaan de resultaten presenteren op een voorlichtingsbijeenkomst, waarmee meer kennis over erfvogels wordt ontwikkeld”, zegt Brink.